Yüz felci yüzün bir tarafında meydana gelen ani kas zayıflığı ve hareket kaybı durumudur. Yüz sinirinin (fasiyal sinir) geçici veya kalıcı şekilde felç olmasını ifade eden yüz felcinin en yaygın nedeni Bell paralizisidir. Bununla birlikte viral enfeksiyonlar, nörolojik bozukluklar, tümör ve travma gibi durumlar yüz felcine yol açabilen nedenlerden bazılarıdır.
Yüz felci uygun tedavilerle çoğu zaman iyileştirilebilir. Ancak bazı hastalarda kalıcı etkileri de ortaya çıkabilmektedir. Bu bakımdan erken tanı, tedavi başarısını da etkilemektedir.
Yüz felci tedavisi, rahatsızlığın altında yatan nedene göre planlanmaktadır. En yaygın yöntemler ilaç tedavisi, fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri olmakla birlikte bazı vakalarda cerrahi müdahale de gerekebilmektedir. Fizik tedavi yöntemleri kapsamında uygulanan egzersizler ve diğer alternatif yöntemler yüz felcine bağlı semptomların ve şikayetlerin giderilmesinde önemli rol oynar.
Yüz felci nedir?
Yüz siniri olarak da bilinen fasiyel sinir yüz kaslarının kontrolünden ve duyusal bilgilerin iletiminden sorumludur. Bu sinirde meydana gelen hasara bağlı olarak ani gelişen; geçici veya kalıcı olabilen kas zayıflığı ve fonksiyon kaybı yüz felci olarak tanımlanmaktadır.
Fasyal paralizi olarak da ifade edilen yüz felci yüzün bir tarafını tutarak mimik kaslarının fonksiyonunda bozukluklara yol açar. Gülme, konuşma, göz kırpma gibi hareketleri etkileyen bu durum genellikle kişinin dış görünüşünde de dışarıdan fark edilir değişimlere yol açar. Çarpık ağız görüntüsü, göz kapağı düşmesi, konuşma zorluğu gibi durumlar yüz felcinde sık rastlanmaktadır.
Yüz felci neden olur?
Bell paralizisi yüz felcinin en sık görülen belirtisidir. Bell paralizisi yüz sinirinin ani bir şekilde felç olmasıyla ortaya çıkar. Bu durum, yüz kaslarını kontrol eden yedinci kranial sinirin ani inflamasyonu veya hasarı sonucunda meydana gelir.
Bell paralizisinin yanı sıra diğer yüz felci nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Sinir iltihapları
- Bazı otoimmün hastalıklar
- Baş boyun tümörleri
- Nörolojik sinir sistemi hastalıkları
- Travma özellikle de kafa travması
- Beyin damar tıkanıklığı
- Akut veya kronik bakteriyel enfeksiyonlar
- Herpes Zoster enfeksiyonu
- Guillain-Barré sendromu
- Lyme hastalığı
- Kawasaki hastalığı
- Kulak kemiği kırıkları
- Orta kulak iltihapları
- Sarkoidoz
- AIDS
Yüz felci belirtileri nelerdir?
Yüz felci semptomları hastadan hastaya farklılık göstermekle birlikte en yaygın belirtiler şu şekildedir:
- Yüzün tek tarafındaki mimik kaslarında güçsüzlük
- Göz kapağı kaslarının çalışmaması
- Az göz kırpma veya kırpamama
- Felcin meydana geldiği tarafta yüz hatlarında düzleşme
- Dudak kenarında asimetri ve kayma
- Yüz kaslarında seyirme
- Konuşma güçlüğü
- Yeme içme zorluğu
- Daha az gözyaşı ve tükürük salgısı üretme
- Salya akması
- Kulak ağrısı ve kulakta ses hassasiyeti
- Çene bölgesinde ağrı
- Baş ağrısı
- Tat duyusunun değişmesi (metalik tat alma)
Nörolojik kaynaklı yüz felcinde ise;
- Kol ve bacakta güç kaybı veya uyuşma
- Baş dönmesi
- Görme bozukluğu
- Denge sorunları
- Bilinç bulanıklığı
- Epileptik nöbetler gibi belirtiler görülmektedir.
Yüz felci tanısı nasıl konur?
Yüz felci tanısı doktorun gerçekleştirdiği fizik muayene ve çeşitli testlerle konulmaktadır. Yüzdeki mimik kaslarının fonksiyonunun değerlendirilmesi için doktor hastadan kaşlarını kaldırmasını ve çatmasını, gülmesini veya göz kırpmasını isteyebilir. Ayrıca elektromiyografi ile kasların daha detaylı incelenmesi sağlanır. Bunun yanı sıra manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri ve kan testi de tanıya yardımcı araçlardandır.
Yüz felci nasıl tedavi edilir?
Yüz felci tedavisi rahatsızlığın nedeni ve hastanın durumuna göre planlanır. İlaç tedavileri, fizik tedavi yöntemleri ve bazı durumlarda da cerrahi tedavi uygulanabilmektedir. Öte yandan farklı hastalıkların bir sonucu olarak kişide yüz felci görüldüğünde, o hastalıkların tedavisi sağlanır. Örneğin damar tıkanıklığı halinde kan sulandırıcılar veya kalıcı sinir hasarı ya da beyin tümörü kaynaklı yüz felcinde ameliyat seçeneği devreye alınmaktadır.
Bell paralizisinin yol açtığı yüz felci vakalarının çoğu tamamıyla iyileşmektedir. Bell paralizisi nedenli yüz felcinin medikal tedavisinde kortizon içerikli ilaçlar (Kortikosteroidler), viral enfeksiyon kaynaklı durumlar için ise antiviral ilaçlar kullanılabilir.
Kas uyarımı ve güçlendirme için akapunktur tedavisi de alternatif bir yöntem olarak uygulanabilmektedir.
Yüz felci tedavisinde en etkili yöntemlerden biri de fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıdır.
Yüz felci egzersizleri yaygın yöntemlerdendir. Bu egzersizler yüz kaslarının kaybolan hareket yeteneğinin geri kazandırılması, kas güçlendirmesi ve elastikiyetinin artırılması için yapılır.
Günde birkaç kez tekrarlanması önerilen bu egzersizler doktor tarafından hastaya öğretilir.