Ani ve ters hareket ya da çarpma, düşme gibi olaylara bağlı travmalar veya spor yaralanmaları sonunda meydana gelen omuz çıkması yaygın rastlanan bir durumdur. Bunun nedeni ise omuz ekleminin yapı itibarıyla diğer eklemlerden daha kolay bir şekilde yerinden çıkabilmesidir.
Ağrılı bir durum olan omuz çıkması eklemin yuvadan ne oranda çıktığına göre tam omuz çıkması ve kısmi omuz çıkması olarak ikiyi ayrılmaktadır. Omuz çıkması tedavisi çıkığın türüne göre planlanmaktadır. Omuz çıkması kimi durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir. Gerek ameliyatsız gerekse ameliyatlı tedavi sürecinde fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları önemli rol oynamaktadır.
Omuz çıkması nedir?
Kol ile gövde arasında konumlu olan omuz eklemi yüksek hareket işlevine sahiptir. Günlük hayatta birçok aktiviteyi omuz eklemi sayesinde rahatça yerine getirebiliriz. Buna karşın omuz eklemi kolayca yerinden çıkabilen bir eklemdir.
Eklem soketinin yerinden çıkarak kol kemiğinden ayrılması omuz çıkması olarak ifade edilmektedir. Bu durum sonucunda omuz eklemini çevreleyen dokular hasar görebilmektedir.
Omuz çıkması genellikle kol ve omuzun öne doğru zorlanmasına bağlı gelişir. Bu tip çıkıkların tekrarlama riski de bulunmaktadır.
Omuz çıkmasına yanlış müdahale edilmesi hastada kalıcı ağrılara ve hasarın ilerlemesine neden olabilir. Bu nedenle omuz çıkığı ortopedi uzmanları tarafından uygun yöntemlerle yerine yerleştirilmelidir.
Omuz çıkması nedenleri nelerdir?
Omuz çıkmasının en yaygın nedenleri travmalar veya ani ve ters hareketlerdir. Omuz bölgesine sert darbe alındığında veya eklem fazla döndüğünde kol kemiği ya da daha spesifik bir ifadeyle üst kol kemiğinin yuvarlak şekilli başı omuz soketinden ayrılabilir.
Omuz çıkmasının nedenleri arasında; Travma ve yaralanma olaylarına müsait spor branşları (Futbol, voleybol, ragbi, kayak, jimnastik vb.) ile kazalar veya düşme sonucu omuza alınan darbeler yer alır.
Omuz çıkması belirtileri nelerdir?
Omuz çıkmasının en tipik belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Kol hareketi esnasında şiddetli ağrı
- Kolu hareket ettirememe veya hareket ettirmekte zorlanma
- Omzun yuvarlak yapısının deforme olması ve köşeli bir görüntü alması
- Omuz bölgesinde morarma
- Omuzda şişlik ve yumru görünümü oluşması
- Uyuşma hissi ve karıncalanma
Omuz çıkması nasıl tedavi edilir?
Omuz çıkması belirtileri ile acil servise veya ortopedi ve travmatoloji birimine başvuran hastalarda kesin tanı için röntgen çekilerek çıkmanın durumuna ve kırık olup olmadığına bakılır.
Omuz eklemi genellikle doktor tarafından cerrahi müdahale olmaksızın yerine kolayca oturtulabilir. Bu müdahale sonrasında kol askı ile sabitlenerek bir süre dinlendirilir. Ağrı kesicilerle hafif ve orta seviyedeki kısa süreli şikayetler kontrol altına alınır. Ancak şiddetli ağrı şikayetinin devamı söz konusu ise bu kez manyetik rezonans (MR) görüntülemesi ile bölgenin daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmesi gerekebilir. Bu tetkikle kemik, doku, tendon ve bağ gibi yapılardaki olası hasara bakılır.
Çıkık ile birlikte doku hasarı, kemik kırığı, bağ ve tendon yırtılması gibi durumlar ortaya çıktığında ameliyat gerekmektedir. Günümüzde omuz artroskopisi yöntemiyle omuz çıkması tedavi edilebilmektedir. Kapalı yöntemle görüntüleme eşliğinde yapılan artroskopik cerrahi ile hasarlanmış dokular onarılır.
Ameliyat sonrası belirli bir süre boyunca omuz dinlendirilmeli ve olası travmalara karşı korunmalıdır. İyileşme sürecinde omuz askısı kullanılır.
Askı çıktıktan sonra ise çeşitli fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları ile omuz ve kolun yeniden eski hareket kabiliyetine geri kavuşması ve kasların güçlendirilmesi hedeflenir.
Omuz çıkmasına karşı alınabilecek önlemlerin başında kas ve eklemleri güçlendiren doğru egzersizlerin yapılması gelirken, spor yaralanmaları riskini azaltmak için ise koruyucu kıyafetler giyilebilir.