Kabızlık zaman zaman herkesin yaşayabildiği bir sorundur. Yanlış beslenme alışkanlıkları, stres, hareketsiz yaşam ve bunun gibi nedenler kabızlığa yol açabilir. Kabızlıkla mücadelede etkili yöntemler arasında yaşam tarzı değişiklikleri, diyet düzenlemeleri, yeterli sıvı tüketimi gibi alışkanlıkları benimsemek bulunmaktadır. Uzun süreli veya şiddetli kabızlık durumlarında ise altta yatan bir sağlık sorunu olabileceği için tıbbi değerlendirme gerekmektedir.
Kabızlık nedir?
Kabızlık, sindirim sisteminin bir parçası olan bağırsakların düzensiz çalışması sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Sindirim sistemi, ağızdan başlayarak mide, ince bağırsaklar, kalın bağırsaklar gibi organları ve anüsü içerir.
Kabızlık, genellikle bağırsak hareketlerinin yavaşlaması veya dışkının bağırsaklardan geçişinin zorlaşması sonucunda ortaya çıkar. Genellikle kişinin haftada üç defadan daha az dışkı yapması, beraberinde şişkinlik ve gaz problemlerinin de olması kabızlık sorununun varlığına işaret etmektedir.
Çeşitli faktörden kaynaklanabilen kabızlık genellikle diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınabilir. Birçok insanın şikayet ettiği ve kabızlık nasıl geçer sorusuna cevap aradığı bu durum altta yatan nedenlerin belirlenmesi ile tedavi edilebilmektedir.
Ancak, uzun süre devam eden ciddi kabızlık sorunu farklı bir sağlık probleminin de semptomu olabilmektedir. Bu nedenle basit önlemlerle geçmeyen kabızlık halinde mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Kabızlık nedenleri nelerdir?
Kabızlık birkaç farklı nedenle ortaya çıkabilir ve genellikle birden çok faktör bir araya gelerek bu duruma neden olur. Kabızlığa yol açabilen yaygın nedenler şöyle sıralanabilir:
- Lif, dışkının yumuşak ve hacimli olmasına yardımcı olur. Yetersiz lif tüketildiğinde bağırsak hareketleri yavaşlayabilir ve dışkının sertleşmesiyle kabızlık ortaya çıkabilir.
- Yetersiz su tüketimi dışkının sertleşmesine yol açar ve bağırsakların düzgün çalışmasını zorlaştırabilir.
- Düzenli egzersiz bağırsak hareketlerini uyarabilir. Hareketsiz bir yaşam tarzı ve günlük egzersiz yapılmaması ise tam tersi bağırsakların yavaşlamasına neden olabilir.
- Bazı ilaçlar (ağrı kesiciler, antidepresanlar, kalsiyum kanal blokerleri, demir takviyeleri, diyabet ilaçları gibi) kabızlık yapabilir.
- Hormonal değişiklikler, özellikle gebelik sırasında veya menstrüasyon dönemlerinde kabızlığa neden olabilir.
- İrritabl bağırsak sendromu (IBS), inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi bağırsak hastalıkları kabızlıkla ilişkilendirilebilir.
- Bağırsaklarda tıkanıklık veya daralma gibi durumlar kabızlık sorununa yol açabilir.
- Sinir sistemi bozuklukları, multipl skleroz gibi hastalıklar bağırsak hareketlerini etkileyebilir ve kabızlığa neden olabilir.
- Tiroid bezinin düşük aktivitesi (hipotiroidizm) gibi endokrin bozukluklar, bağırsak hareketlerini etkileyerek kabızlık yapabilir.
- Yaşlanma süreciyle birlikte, bağırsak hareketleri genellikle yavaşlar, bu da kabızlığa neden olabilir.
- Tek başına bir semptom olmamakla birlikte uzun süreli kabızlık kolon kanseri belirtileri arasında yer alabilmektedir.
- Tuvaleti tutmak veya geldiği zaman yapmamak da kabızlığa yol açabilir.
- Süt ve süt ürünleri kabızlıkla direkt olarak ilişkili değildir. Ancak aşırı süt ve süt ürünleri tüketimi bazı durumlarda kabızlığa yol açabilmektedir.
Kabızlık belirtileri nelerdir?
Kabızlık belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Dışkılamada zorlanma, dışkının sert veya kuru olması
- Düzensiz dışkılama (Haftada üç kezden az)
- Karın bölgesinde ağrı ve rahatsızlık
- Gaz ve şişkinlik
- İştahsızlık
- Baş ağrısı
- Nefes alma zorluğu
- Halsizlik
Kabızlığa ne iyi gelir?
Kabızlık sorunu ciddi bir sağlık probleminden kaynaklanmıyorsa basit ve doğal çözümlerle giderilebilmektedir.
Peki, kabızlık nasıl geçer ?
Bu soru şu önerilerle cevaplanabilir:
- Lifli besinler : Meyve (muz ve kayısı gibi), sebze , kepekli tahıllar, kuru baklagiller gibi lifli gıdalar tüketmek.
- Sıvı tüketimi: Yeterli miktarda su içmek.
- Düzenli fiziksel aktivite: Günde 30 dakika hafif tempolu yürüyüş veya başka bir egzersiz yapmak.
- Kuru erik : Kuru erik suyu veya kuru erik tüketmek.
- Çay : Rezene, papatya, nane, ısırgan, lavanta gibi bitki çaylarını tüketmek.
- Probiyotik alımı: Probiyotik gıda (turşu, yoğurt gibi) ve takviyeleri kullanmak.
- Zeytinyağı: Salata ve yemeklerde tüketmek veya birkaç kaşık zeytinyağı içmek.
- Tuvaleti tutmamak: Tuvalet ihtiyacı hissedildiğinde hemen tuvalete gitmek.
Kabızlık nasıl tedavi edilir?
Kabızlık nasıl geçer veya nasıl tedavi edilir sorusu, dışarı çıkmakta zorlanan insanların cevabını en çok merak ettiği konuların başında gelmektedir. Kabızlığın tedavi edilmesi bağırsak sağlığı açısından da önemlidir. Doğru beslenme ve yaşam alışkanlığı değişikliklerinin sonuç vermediği kronik kabızlık durumunda doktora başvurulmalıdır. Semptomlar devam ederse altta yatan sağlık sorunu teşhis edilerek bu durum tedavi edilmelidir.
Kabızlığı tedavi etmek ve şişkinlik, gaz, karın ağrısı gibi semptomları hafifletmek için ilaç tedavisi de düşünebilir. Özellikle diğer tedavi yöntemleri etkili olmadığında veya acil bir rahatlama gerektiğinde laksatif ilaçlar doktor kontrolünde kullanılabilir. Ancak düzenli ve uzun süreli laksatif ilaç kullanımının bağırsakların doğal hareketini bozabileceği unutulmamalıdır.