ÇAPRAZ BAĞ YARALANMALARI VE TEDAVİSİ

Çapraz bağ yaralanmaları toplumda sıklıkla görülen bir rahatsızlıktır. Çapraz bağ yırtılmalarından en sık görülenlerden bir tanesi ön çapraz bağın yırtılması ya da burkulmasıyla hasar görmesidir. Çeşitli spor aktivitelerinde özellikle futbol, basketbol, voleybol gibi spor dallarında yer alan sporcuların ön çapraz bağ yaralanmalarına maruz kalması çok yüksek ihtimaldir.

Ön çapraz bağ yırtılmasıyla ilgili bir sorun yaşamanız durumunda yırtılmanın şiddeti ve genel durumunuza göre cerrahi müdahale gerekebilir ve ameliyat olmanız kaçınılmaz hale gelebilir. Çünkü diz ekleminizi eskisi gibi işlevsel ve hareketli kılabilmeniz için en kesin çözüm ameliyattır.

Çapraz Bağ nedir, ne işe yarar?

Tıpta ACL olarak bilinen ön çapraz bağlar uyluk kemiği ve kaval kemiği arasında bulunur ve bu iki kemiği bağlar. Çapraz bağlar çift olarak bulunmakta olup dizin ön kısmındakine ön çapraz bağ arka kısmında olana ise arka çapraz bağ adı verilmektedir. Çapraz bağlar yapısı gereğince bu ismi almışlardır. Haç şeklinde olup formu çaprazdır. Diz ekleminin dört ana bağı bulunmaktadır (ön çapraz, arka çapraz, iç yan, dış yan bağlar) ve ön çapraz bağ bu bağlar içerinde en önemlisidir. Çünkü tutma kuvvetini %80 oranında bu bağ sağlar. Bacağın rastgele savrulmasını önlediği gibi doğru ve dengeli bir şekilde hareket etmesini sağlar.

Ön çapraz bağ yaralanmalarının sebepleri nelerdir?

Ön çapraz bağ yaralanması çevresinde bulunan ve hareket kabiliyetini sağlayan diğer dokulara da zarar verir ve hasara uğramasına sebep olur (menüsküs yırtığı, kıkırdak doku zedelenmesi vb.) Çapraz bağ yaralanmalarının en sık karşılaşılan nedenleri diz bölgesine alınan doğrudan darbeler ve burkulmalardır. Yüksekten düşme ve trafik kazaları da yırtılmalara yol açabilir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarını nasıl anlarız?

Ön çapraz bağ yaralanması durumunda ortaya çıkan belirtiler başlıca şunlardır;

• Hareket esnasında dizde oluşan kopma hissi,
• Diz ve bacakta aşırı dereceli ağrı oluşması
• İç kanama kaynaklı morluklar ve ödem
• Yürümede güçlük, aksama
• Şişlik

Ön çapraz bağ yaralanmalarında ilk müdahale

Çapraz bağ yaralanması, sıklıkla sporcularda görülen bir rahatsızlıktır ve literatürde spor yaralanmaları olarak da yer bulmaktadır. Diz darbesi alma riski yüksek olan sporlarla uğraşan sporcular birincil risk grubudur.  Şiddetli ağrı ve dizdeki kopma hissi çapraz bağ yırtılması olduğunu gösterebilir. Rahatsızlık yaşayan kişinin çapraz bağ yırtılması olduğunu fark etmesi tedaviyi hızlandırır. Yapılacak ilk şey hastanın yere basmasını engellemek ve sedye ya da kucakta en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırmaktır.

Ağrıyı azaltmak için soğuk kompres ve bandaj ilk müdahalede yardımcı olabilir.

Çapraz Bağ Yaralanmalarında Fizik Tedavi

Çapraz bağ yaralanmasının hızlıca iyileştirilmesi veya ameliyat sonrası dönemde hastanın kısa zamanda eski haline dönmesi için en önemli yöntem fizik tedavi uygulamalarıdır. Ödem ve diz ağrısı ciddi seviyelerde olduğunda kısa süreli fizik tedavi etki etmez. Tam ve kesin bir çözüm almak için en az 3-4 hafta fizik tedavi uygulamalarına devam etmek, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanının hazırladığı plana istisnasız uymak gerekmektedir.

Yaralanmanın gerçekleştiği ilk günlerde özellikle dizde aşırı yoğun olan ağrılar fizik tedavinin belirli bir seviyede yapılmasına olanak sağlar. Fizik tedavinin daha yoğun ve sık bir programda uygulanması için çapraz bağ yaralanmalarının üstünden en az 15 gün geçmesi gerekmektedir. Yaralanmanın üstünden geçen gün sayısı arttıkça hastanın fizik tedaviye uygunluğu ve uygulanacak fizik tedavi programının yoğunluğu da artmaktadır. Dolayısı ile hasta daha istekli bir şekilde fizik tedaviye katılır ve iyileşme süreci hızlanır.