Özellikle bilgisayar kullanıcılarında yaygın görülen karpal tünel sendromu başparmak ile işaret, orta parmak ve yüzük parmağının yarısını tutan uyuşma, ağrı ve karıncalanma şikayetleriyle kendini gösteren bir durumdur.
Median sinirin çeşitli nedenlere bağlı olarak baskı altında kalması sonucunda ortaya çıkan karpal tünel sendromu genellikle risk faktörlerinin ve çeşitli sağlık sorunlarının bir arada olmasıyla gelişir. Örneğin tiroid bozuklukları, diyabet (şeker), obezite gibi hastalıklar bu sendromun görülme riskini artırır. Uzun saatler bilgisayar kullananlar, müzik aleti çalanlar, makine operatörleri gibi belli el bileği hareketlerinin sürekli tekrar edilmesini gerektiren işlerde çalışanlarda da karpal tünel sendromu ortaya çıkabilmektedir.
Karpal tünel sendromu tedavisi kişinin şikayetlerine göre planlanır. Tedavi kapsamında karıncalanma, ağrı, uyuşukluk gibi belirtilerin giderilmesi ve kişinin günlük aktivitelerini zorlanmadan, sıkıntısız bir şekilde yerine getirebilmesi hedeflenir. İlaç tedavisi, fizik tedavi ve özel egzersizler etkili yöntemlerdir. Bununla birlikte bazı vakalar cerrahi müdahale de gerektirebilmektedir.
Karpal tünel sendromu nedir?
Elin avuç içi kısmında bulunan karpal tünel kemik ve bağ dokularıyla çevrili dar bir kanaldır. Bu kanalda yer alan sinirlerden biri de median sinirdir. Median sinir ön koldaki kaslar ile el ve bilek hareketleri açısından önemlidir. Median sinir sıkışması veya diğer bir tabirle bu sinir üzerinde baskı oluşması karpal tünel sendromu olarak tanımlanır. Bu durum parmaklarda uyuşma ile el ve kolda karıncalanma hissine, ağrı şikayetlerine yol açar.
40 ila 70 yaş arasındaki kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre çok daha fazladır. Bunun nedeni ise kadınlarda karpal tünelin daha dar yapıda olmasıdır. Sendrom çoğu zaman her iki eli de etkiler.
Karpal tünel sendromu neden olur?
Nöropatik bir rahatsızlık olan karpal tünel sendromu çeşitli hastalıklara bağlı olarak, anatomik değişiklikler nedeniyle veya el bileği hareketlerinin sürekli tekrarlanmasının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. El veya bilek bölgesinde ödem oluşması veya kan akışının sekteye uğraması median sinir sıkışmasının yaygın nedenlerindendir.
Bu duruma neden olabilecek faktörler ise şöyledir
- Tiroid hastalıkları
- Şeker hastalığı (Diyabet)
- Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
- İnflamatuar hastalıklar, özellikle romatoid artrit
- Bağışıklık sistemi ile ilgili rahatsızlıklar (otoimmün hastalıklar)
- Yumuşak doku tümörleri
- Damar ve kas anomalileri
- El bileği travmaları (kırıklar, yaralanmalar, burkulmalar vb.)
- El bileğinde iltihaplanma
- Obezite
- Menopoz veya hamilelik döneminde vücudun normalin üzerinde sıvı tutması
- Genetik faktörler
Karpal tünel sendromu belirtileri nelerdir?
Karpal tünel sendromunun en tipik belirtileri şu şekildedir:
- Parmaklarda uyuşukluk
- Avuç içi ve parmaklarda karıncalanma ile birlikte yanma ve kaşıntı
- Elde ve parmaklarda güçsüzlük ve his kaybı
- Elden kola veya omuza yayılan karıncalanma ve uyuşma hissi
- Elleri, parmakları ve kolu tutan ağrı ve acı
- Kavrama güçlüğü
- Kas krampları
Karpal tünel sendromu nasıl tedavi edilir?
Karpal tünel sendromu tanısında hasta öyküsünün alınması, fizik muayene, nörolojik tetkikler ve çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır. EMG testi (Elektrofizyolojik testler) ile sinir sıkışması detaylı olarak tespit edilebilir. Sendromun boyun fıtığı gibi diğer bazı durumlarla karıştırılmaması için ayrıcı tanı röntgen, ultrason ve manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleri ile koyulabilir. Bazı durumlarda kan testi de istenir.
Tedavi dinlenme, bileklik (atel) kullanımı, çeşitli ilaçlar, enjeksiyonlar ve ileri evrede cerrahi yöntemlerle gerçekleştirilmektedir. Tedavide kullanılacak yöntemler hastanın durumuna göre özel olarak planlanmaktadır.
Tedavi sürecinde dinlenme önemli yer tutar. Bu süreçte el ve el bilekleri zorlanmamalı; bileğin uzun süreli bükülmemesine dikkat edilmelidir.
Karpal tünel sendromunun ilaçlı tedavisi kapsamında hasta şikayetlerinin giderilmesi için ağrı kesiciler, bölgesel uygulanan ödem çözücü jel reçete edilebilir. Öte yandan iltihaplanmanın tedavi edilmesi için sinir çevresine kortikosteroid enjeksiyonu da yapılabilmektedir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon kapsamında Karpal Tünel Sendromu Egzersizleri son derece etkilidir. Karpal tünel egzersizi hem kasların güçlendirilmesi hem de hareket açıklığının geri kazandırılmasını sağlar. Egzersiz kapsamında el önce yumruk şekline getirilir sonra parmaklar yere paralel olarak açılır. Bu hareketler 5-10 kez tekrar edilir. Ayrıca ellerin öne doğru tutularak 1 dakika kadar sallanması da egzersiz hareketlerindendir. Bu egzersizin de her iki saatte bir defa tekrarlanması önerilebilir.
El bileğinin stabil bir şekilde durmasının sağlanması için bileklik de kullanılabilir. Bileklik veya atel kullanımı bileği zorlayıcı hareketlerden uzak tutmaktadır.
Ameliyatsız tedavilerin etki etmediği, şikayetlerin arttığı ileri vakalarda ise cerrahi müdahale gerekebilir. Lokal anestezi altında karpal tünele basınç uygulayarak siniri sıkıştıran bağlar kesilir. 15 dakikalık basit bir operasyondur.
Karpal tünel sendromu nasıl önlenir?
Karpal tünel sendromundan korunmanın en etkili yöntemi el ve bileğin zorlanmamasıdır.
Özellikle el bileğinin tekrarlayan hareketleri kişide zamanla karpal tünel sendromu gelişmesine yol açabilir. Bilgisayar kullanan kişiler başta olmak üzere mesleki nedenlerle risk altındaki kişilerin el bileği egzersizleri yapmaları, belli aralıklarla mola vermeleri önerilmektedir.
Bilgisayar kullanıcıları ayrıca klavye ve Mouse pad gibi destekler kullanarak el bileklerinin daha rahat bir pozisyonda olmasını sağlayabilir.
El bileği zorlandığında dinlendirilmesi, bileklik kullanılması da etkili yöntemlerdir.
Su ve tuz alımına dikkat edilmesi de gerekmektedir.